معرفی
شیرخشت با  نام علمی Cotoneaster درختی است که 5-6 متر طول دارد؛ دارای ریشه راست به رنگ خاکستری مایل به قرمز است؛ برگ های این گیاه به رنگ سبز روشن متقابل به مرکب از 5-9 برگچه نوک تیز دندانه‌دار است؛ گل‌هایی به رنگ سفید تا قرمز مجتمع در انتهای شاخه‌ها دارد؛ شکل ظاهری میوه آن شبیه به شکل دانه نخود است که به علت خاصیت چسبندگی به هم میچسبد. شیره این گیاه در ابتدا سفید رنگ است و سپس در مجاورت هوا سفید مایل به زرد و یا سفید مایل به قهوه‌ای می‌شود. قسمت مورد استفاده این گیاه شیره حاصل از ایجاد شکاف در تنه درخت است. جنس شیرخشت80 تا 300 گونه و 5/0 تا 5 متر ارتفاع دارد (4).
زیستگاه
این گیاه به حالت وحشی در جنوب ایتالیا، جزایر اطراف آن به‌خصوص کالا برو سیسیل می‌روید. در پروش این گیاه باید این نکته را کاملا رعایت کرد که فاصله پایه‌های جوان از یکدیگر معادله دو متر از کلیه جهات باشد. نحوه گردآوری آن بدین شکل است که در فاصله ماه‌های تیر و مرداد و نخستین شکاف عرض عمیق را تا حد چوب در قاعده تنه هر یک از درختان ایجاد می‌کند و سپس مرتبا در هر روز شکاف‌های مجددی در فاصله پنج سانتی‌متری بالای شکاف قبلی می‌دهند و این عمل را مرتبا تا آخر تابستان ادامه می‌دهند. در سال بعد مجددا شکاف‌هایی در تنه درخت به وضع قائم به وجود می‌آورند. پس از ایجاد شکاف موادی به خارج ترشح می‌گردد که نادرترین و مرغوب‌ترین نوع آن که در سایه و در حرارت کمتر از 40 درجه خشک می‌کنند، در تجارت کاربرد دارد.
شیرخشت در ایران
شیرخشت در ایران در مناطق ایران تورانی و حتی در ارتفاعات خراسان همچون کلات و درگز پراکنش دارد. در جوامع جنگلی ارس، علاوه بر گونه درختی ارس، گونه‌های درختی و درختچه‌ای دیگری مانند شیرخشت، پلاخور، دغدغک، زرشک، نسترن وحشی، داغداغان و برخی از گونه‌های بالشتکی خاردار نیز حضور دارند. به راحتی در دهان ذوب می‌شود و به دلیل ایجاد برودت از تشنگی می‌کاهد.