گیاهان دارویی

گیاهی است به شکل گرز با برگهای کلفت و گوشتدار، علفی، پایا با ساقه های بزرگ و راست، شیاردار و به ارتفاع 0.2 تا 1.5 متر که کاملاً از برگهای تیغ دار و نیزه ای است. ریشه حجیم و بسیار بزرگ، تقسیم شده به قطعات نامنظم و دندانه دار دارد. سطخ رویین برگها به رنگ سبز و بدون پرز ولی سطح زیرین آن پرزدار و سفید است.

غنچه آن بسیار بزرگ و شامل گلهای لوله ای، محصور در براکته هایی(براکته: هلالی هایی به شکل گلبرگ) با ظاهر متفاوت( برحسب نژادهای مختلف این گیاه)است ولی این براکته ها در نژادهای مختلف ممکن است در قسمت انتهایی، با ظاهر گرد یا نوک تیز و ... باشد. ناحیه غیر آزاد براکته های آن که به قسمت زیرین غنچه ها متّصل شده اند گوشتدار و دارای ذخایر مختلف غذایی است. نهنج ضخیم و گوشتدار آن شامل گلهای زیبایی به رنگ آبی یا آبی مایل به بنفش و میوه اش شفاف، به رنگ قهوه ای تیره و منتهی به تارهای سفید و متعددی در قسمت انتهایی است.

خواص گیاه آرتیشو:کنگر فرنگی علاوه بر آنکه براکته هایش پس از پختن غنچه ها به مصرف تغذیه می رسد(از پایه برگها و قسمتهای سفید برگ به عنوان سالاد استفاده می شود و از براکته های گوشتی نوع پرورش یافته آن به عنوان سبزی لوکس استفاده میگردد)، اعضای دیگر آن به علّت طعم تلخ و مواد مؤثری که دارند( یک عصاره تلخ، سینارین، لعاب، تانن ها، اسیدهای آلی و ویتامین آ که تمام این مواد مسهل صفرا بوده و برای بیماریهای مجاری صفرا و هپاتیک مفید هستند. کلسیم،فسفر،پتاسیم،ویتامینB1,B2 و B3 و آهن از دیگر مواد فراوان موجود در این گیاه می باشند بطوریکه در هر صد گرم برگ این گیاه شش میلی گرم آهن موجود می باشد) موجب تحریک و افزایش صفرا و دفع ادرار می گردند و از این نظر در بیماریهای مربوط به این دو عضو می توانند مصرف شوند.در عین حال اثر مقوی، مدر، مقوی معده، صفرابر،تب بر و ضد رماتیسم دارند و می توان از آنها در اختلالات کبدی نظیر یبوست های ناشی از عدم دفع صفرا، وجود صفرا در خون، ورم روده، پیدایش تخمیرات و مسمومیت های ناشی از عدم دفع مواد از روده، زردی، قولنج های کبدی، سنگهای صفراوی، افزایش کلسترول خون، احتقان کبدی، بیماریهای کبدی، گرمسیری و غیره استفاده نمود. مصرف آن در بیماریهای مختلف مانند مرض قند ناشی از نارسایی اعمال کبد، چاقی، سردردهای یک طرفه، کهیر، آسم، نقرس، سنگ کلیه، تصلب شرائین، رماتیسم، کمی دفع ادرار مفید می باشد و نیز مصرف خارجی آن در بیماری هایی نظیر اگزما، التهاب و ورم پوست بدن، Prurigo و غیره اثر مفیدی دارد ضمناً در بیماری هایی مانند آنژین، گریپ و تبهای گرمسیری موجب دفع سموم از بدن بیمار از راه ادرار و بهبود بیماری می شود.

در ضمن آب آرتیشو نیز دارای خواص درمانی بوده و شیره برگ آرتیشو یا کنگر فرنگی دارای املاح املاح معدنی مختلف و سینارین Cynarine است و مصارف درمانی فراوان دارد ولی تهیه آن امروزه چندان معمول نیست. مصرف آن اوره خون و مقدار درصد غیر طبیعی کلسترول خون را کاهش می دهد. معمولاً آب آرتیشو به آب سبزیهای دیگر برای تأثیر بیشتر بر روی کبد افزوده می شود.